Jeugdliteratuur door de lens van etnisch-culturele diversiteit (ebook) Sara Van den Bossche en Anne Klomberg

Kinderen verlangen naar verhalen. Verhalen bieden hen een inkijkje in zowel vertrouwde als nieuwe werelden en vergroten zo stukje bij beetje hun kennis van de werkelijkheid. Maar wat nou als de verhalen die kinderen lezen slechts een deel van de werkelijkheid, en van de mensen daarin, belichten? Wat als die verhalen sommige mensen steeds opnieuw en andere mensen zelden of nooit afbeelden? Wat als de beeldvorming dus vervormd, beperkt of eenzijdig is? Wat doet dit met het zelf- en wereldbeeld van lezende kinderen? Hoe kan je daar als leesbevorderaar mee omgaan?

In Jeugdliteratuur door de lens van etnisch-culturele diversiteit nemen Sara Van den Bossche en Anne Klomberg van Universiteit Tilburg de etnisch-culturele diversiteit in Nederlandstalige jeugdliteratuur onder de loep. Ze onderzoeken hoe jeugdboeken gebruikt kunnen worden om over diversiteit en inclusiviteit na te denken – ook in de wereld buiten het boek. Daarbij richten zij hun pijlen niet alleen op jeugdboeken zelf, maar ook op het publiek van die boeken. Hoe kunnen jonge en volwassen lezers de (impliciete) culturele denkbeelden in jeugdboeken leren herkennen en kritisch bevragen?

Deze publicatie is bedoeld voor iedereen die graag meer wil leren over etnisch-culturele diversiteit in Nederlandstalige jeugdliteratuur. Het boek reikt lezers handvatten aan om hun kritische denkvermogen op vlak van etniciteit en cultuur – hun cultuurkritische geletterdheid – aan te scherpen. In het bijzonder is deze publicatie relevant voor alle leesbevorderaars die kinderen een rijkdom aan verhalen willen meegeven en hen willen leren om weerbarstig te lezen.

Dit is deel 33 in de Stichting Lezen reeks over leesonderzoek, leesonderwijs en leesbevordering.

Inhoudsopgave

VOORWOORD

SAMENVATTING

INLEIDING

1. Boeken als boodschappers: literatuur en ideologie
2. Boeken als broeikassen: literatuur als sociaal en moreel laboratorium
3. Boeken als bakens: functies van literatuur
4. Werktuigen voor dit onderzoek
5. Opzet van het onderzoek

1 LEZEN, LEVEN EN WETEN

1. Lezen en samen leven: de wisselwerking tussen literatuur en maatschappij
2. Lezen en weten: waarom boeken onze kijk op de wereld kunnen veranderen
3. Lezen, weten en samen leven: literatuur als oefenschool voor sociale vaardigheden
4. Lezen en anders weten: hoe literatuur ons denken kan transformeren
5. Onderzoek naar jeugdboeken en etnisch-culturele diversiteit: een verhaal van herkenning en verkenning
6. Conclusie: over broeikassen, meelevende breinen en verrekijkers

2 OP ZOEK NAAR VERREKIJKERS EN WERELDVERBETERAARS IN DE NEDERLANDSE JEUGDLITERATUUR

1. Etnisch-culturele diversiteit in het jeugdliteraire veld
2. Wetenschappelijk onderzoek naar etnisch-culturele diversiteit in de Nederlandstalige jeugdliteratuur
3. Conclusie: verrekijkers en wereldverbeteraars in de Nederlandse jeugdliteratuur

3 LEESWIJZER: NAAR CULTUURKRITISCHE GELETTERDHEID

1. Inleiding
2. Cultuurkritisch lezen (1): kernhouding van cultuurkritische lezers
3. Cultuurkritisch lezen (2): kernvragen en analyseconcepten voor een cultuurkritische leeswijze
4. Conclusie: cultuurkritische teksten

4 CASUS: EEN DUIK IN HET VERLEDEN

1. Vooraf
2. Opzet
3. Tekstuele strategieën
4. Conclusie: dieper duiken

VOORBIJ DE SPIEGEL

Terugblik

Vooruitblik

BIBLIOGRAFIE

BIJLAGEN

BIJLAGE 1. CHECKLIST LEESWIJZER

Leeswijzer – Inhoud

Leeswijzer – Vorm

Leeswijzer – Samenvatting