“Spannende tijden! Meer dan ooit is er maatschappelijke wil en enthousiasme om samen te werken aan positieve verandering; juist ook voor de manier waarop we ons voedsel produceren. Wil je meer weten over de enorme omslag die we bezig zijn te maken om biodiversiteit te herstellen en voedsel gezond en sociaal te produceren? Dan is dit boek een aanrader!
Jelleke geeft een helder overzicht over wat er allemaal speelt. Ook lees je over natuur-inclusieve, regeneratieve en kringlooplandbouw, herenboeren, toekomstboeren en bijzondere projecten in provincies en gemeenten.
Ik vind – met Jelleke – die diversiteit wezenlijk. Boeren bepalen zelf hoe ze bijdragen aan biodiversiteit, schoon water, schone lucht, dierenwelzijn, sluiten van kringlopen en een leefbaar landschap. Dat is ook het uitgangspunt van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Geen polarisatie maar begrip voor elkaars belangen, samenwerking, op gebiedsniveau, binnen de keten.
Dit zeer leesbare boekje is een hart onder de riem voor boeren, ecologen, beleidsmakers en consumenten om samen de transitie vorm te geven.”
Prof. dr. Louise E.M. Vet
Ecologe Louise Vet is als aanvoerdster van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel nummer 1 op de Duurzame Top 100 van 2018, de ranglijst van groenste denkers en doeners in Nederland, samengesteld door Trouw.
Over auteur Jelleke de Nooy-van Tol:
Een van de ‘vroedvrouwen van de nieuwe tijd’ noemde Herman Wijffels haar. Ze helpt de transitie naar het Het Nieuwe Normaal vormgeven. Jelleke verbindt mensen en organisaties met elkaar en met mogelijke oplossingen. Dat doet ze vanuit een natuurlijke combinatie van analytisch inzicht, creativiteit en procesregie. Altijd inspirerend, met een integrale benadering van mens en landschap. Jelleke heeft nationaal en internationaal ervaring met gebiedsontwikkeling, landbouw, bodem en natuur, en transitie naar agro-ecologie.
Van haar hand verscheen eerder Heel de wereld: Op weg naar agro-ecologische landbouw en genoeg goed voedsel voor iedereen (Uitgeverij Jan Van Arkel, 2013).
Voor meer informatie over de auteur en haar werk: www.jellekedenooy.nl
Tijdschrift Milieu over Niet Normaal! En hoe het anders kan…:
“(…) de veelzijdigheid van de beschrijving van de Nederlandse situatie, samen met het enthousiasme voor verandering zonder door te slaan in ‘yes-we-can’-retoriek, maken dit beknopte boekje een aanrader voor iedere niet-specialist die snel een helder overzicht wil krijgen van de Nederlandse landbouwtransitie.”
Vereniging Milieuprofessionals –
Onze landbouw kán anders!
Niet Normaal! En hoe ’t anders kan…onze landbouw. Jelleke de Nooy – van Tol, Eburon, 2018, 166 pag.
Volgens de in 2018 gepubliceerde visie van minister Carola Schouten moet de Nederlandse landbouw de komende jaren een grote omslag maken naar een kringloopaanpak. Dit boek van Jelleke de Nooy geeft een uitstekend overzicht van wat daarvoor nodig is. Een veelzijdige beschrijving van de Nederlandse landbouwtransitie die niet doorslaat in ‘yes-we-can’ retoriek.
Bijzonder aan het boek is de veelzijdigheid aan invalshoeken die de auteur kiest. Ze beschrijft eerst de geschiedenis van de Nederlandse landbouw vanaf 1945. De omslag die daarin zichtbaar is sinds 2015 laat ze mooi naar voren komen in een citaat van Hans Huijbers, de voorzitter van de Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie: “Na
50 jaar focus op productieverhoging en na 20 jaar focus op milieu, gaan we nu focussen op ecologie en sociologie: Hoe willen we als samenleving samenwerken?”.
Vervolgens gaat De Nooy in op de transitie zelf: uit welke fasen bestaat die en wie heeft welke rol daarin? Daarin beschrijft ze ook een vaak overgeslagen stap, namelijk dat gedrag voortkomt uit verschillende basishoudingen ten opzichte van de natuur. Interessant is ook het hoofdstuk waarin ze ingaat op de belangrijkste actuele maatschappelijke discussiepunten rondom landbouw, variërend van ‘Vrijhandel bevordert voedselzekerheid, wel of niet?’ via ‘Biologisch gaat de wereld (niet) redden’ tot ‘Halvering van de veestapel, kan dat?’ Tenslotte komt ze op uitgangspunten voor een nieuwe route, die het ‘Nieuwe Normaal’ moet gaan worden. Ze geeft daarbij aan waar dat ‘Nieuwe Normaal’ al zichtbaar is, waar barrières voor verandering zitten en hoe die volgens haar over- wonnen kunnen worden. Het boek eindigt met een adressenlijst van organisaties die de nieuwe landbouw vertegenwoordigen.
Soms is de analyse van dit boek wat kort door de bocht, vooral waar het de inbedding van de Nederlandse landbouw in het Europese en mondiale voedselsysteem betreft. Maar de veelzijdigheid van de beschrijving van de Nederlandse situatie, samen met het enthousiasme voor verandering zonder door te slaan in ‘yes-we-can’-retoriek, maken dit beknopte boekje een aanrader voor iedere niet-specialist die snel een helder overzicht wil krijgen van de Nederlandse landbouwtransitie.
Stefan Slingerland
Deleesclubvanalles.nl door Pieter Maessen –
Niet normaal! En hoe ’t anders kan. De optimistische actualiteit van kringlooplandbouw
In deze eenentwintigste eeuw gaat de westerse wereld door twee grote transities: van fossiele naar niet-fossiele energievoorziening en van kapitaalgedreven naar ecologische landbouw. Over de tweede transitie gaat een heel helder, optimistisch boek’je’ van Jelleke de Nooy. Het is klein en niet dik (150 pagina’s), maar groots in inhoud, actualiteit en toepasbaarheid.
De Nooy vertelt helder hoe het huidige geïndustrialiseerde agrarische stelsel is ontstaan en hoe we snel op weg zijn naar een ecologisch verantwoord stelsel. Ze is optimistisch, al weet ze heel goed hoe complex de transitie is en hoeveel weerstanden nog overwonnen moeten worden. Ze maakt veel verwijzingen naar filosofische en veranderliteratuur, waardoor je als lezer ook begrijpt dat het veranderproces afhankelijk is van de menselijke natuur en van ingebouwd conservatisme. Interessant is ook dat De Nooy zich niet a priori keert tegen een omstreden techniek als genetische modificatie.
Het is de vraag of het optimisme gerechtvaardigd is, maar daar gaat De Nooy graag de discussie over aan. Het boekje verscheen kort nadat minister Schouten in september 2018 haar langetermijnvisie publiceerde die gericht is op het tot stand brengen van kringlooplandbouw en – op den duur – van natuurinclusieve landbouw.
De Nooy heeft dezelfde brede benadering, waarin zowel de internationale handelssystemen als het koopgedrag van ons als consumenten in de supermarkt aan de orde komt. Zij presenteert haar eigen programma. Het is verleidelijk om dat programma te vergelijken met wat de beleidsmachine in Den Haag hierover in 2019 produceert. Want de minister geeft opvolging aan haar visie met een uitvoeringsprogramma voor alle agrarische sectoren. Ze wil dat Nederland in 2030 alleen nog maar kringlooplandbouw heeft.
Het maatschappelijk klimaat in Nederland beweegt in de goede richting, dus naar ecologische landbouw. Maar de Europese en mondiale buitenwereld zijn nog lang zo ver niet, – dat had van mij in De Nooys boek meer aandacht mogen krijgen. Toch is het spannend om van haar een heldere uiteenzetting te krijgen van alles wat er al gebeurt om een betere agrarische wereld dichterbij te brengen.