Op de nieuwssite van EO Visie kwam recentelijk het bericht langs over een seculier dankboekje. De auteur, Ernst-Jan Pfauth, wilde een zelfhulpboekje maken dat niet uitgaat van problemen, maar begint bij dankbaar te zijn voor wat er goed gaat. Een mooi initiatief waarvan de toelichting enkele godsdienstsociologische vragen opriep. De auteur werd geciteerd met de woorden: “Ik heb niet meer het houvast van het christelijk geloof, dus moet ik het ergens anders zoeken.” Deze opmerking wordt wel vaker gehoord: mensen hebben behoefte aan houvast, maar gaan er (soms a priori) van uit dat de overgeleverde tradities dat niet meer kunnen geven. Ze creëren dan zelf een houvast, niet beseffend dat individuele spiritualiteit wel eens zwakker zou kunnen zijn dan collectieve. Verder wil de schrijver van het zelfhulpboekje dat het danken een onderdeel wordt van het dagelijkse leven, een ritueel voor de mentale hygiëne. “Religies kennen ook zulke dagelijkse rituelen, zoals bidden en danken. Maar als je niet gelovig bent, vergeet je sneller om dankbaar te zijn.” Ook hier komt weer naar voren dat mensen de waarde van religie en religieuze gebruiken wel herkennen, maar dat zij schroom voelen zich hieraan te verbinden.
De drie bijdragen van deze uitgave gaan over dit spanningsveld tussen religieuze traditie en persoonlijke omgang daarmee. In de eerste bijdrage van Van der Valk, Pieper en Van Uden is deze kloof relatief klein. Hun onderzoek naar religieuze coping onder hoogopgeleide Nederlandse moslima’s van Marokkaanse afkomst laat zien dat het geloof een grote rol speelt in het omgaan met spanningen en conflicten. Wel geven deze moslima’s aan dat het door maatschappelijke spanningen en conformisme in eigen groep, moeilijk is om er over te spreken. Het tweede artikel van Halman en Gelissen neemt expliciet de breuk tussen kerkelijkheid en gelovigheid tot uitgangspunt. Al eerder was uit onderzoek duidelijk geworden dat mensen wel gelovig blijven ook als ze niet meer kerkelijk zijn, maar dit onderzoek laat zien dat beide afnemen.
Er zijn wel verschillen in de afname tussen Europese landen, en nieuwe patronen zijn nog niet echt te ontdekken. Het derde artikel van Sengers is een besprekingsartikel van vier publicaties over religie in gespecialiseerde contexten, namelijk de geestelijke verzorging in gevangenissen, leger en zorginstellingen. De door hem besproken bijdragen wijzen op de spanning tussen professionaliteit en religie, die zich aan die professionele normen onttrekt door de religieuze legitimatie van het handelen. Deze wordt vaak opgelost door een aanpassing aan de normen van het functionele systeem, wat weer een spanning oplevert met de kerkelijk-organisatorische context waar die religieuze legitimatie mee verbonden is.
Inhoud van dit nummer:
Vertrouwen op Allah.
Religieuze coping van hoogopgeleide Nederlandse moslima’s van Marokkaanse afkomst
Leonie van der Valk, Jos Pieper & Rien van Uden
Wat is er aan de hand in religieland?
Loek Halman & John Gelissen
Kerk in context
Review religieuze praktijken in functioneel gedifferentieerde systemen
Erik Sengers
Boekbesprekingen
Jaaroverzicht Jaargang 12 (2017)
Beoordelingen
Er zijn nog geen beoordelingen.