Voor God, Volk en Vaderland gaat verder dan de gebruikelijke thema’s van theologie en prediking en werpt nieuw licht op de rol van hervormde predikanten in het ontstaan van een nationale eenheid in Nederland. Deze studie betrekt nadrukkelijk ook de maatschappelijke en culturele activiteiten van de beroepsgroep en plaatst deze tegen de achtergrond van politieke en sociale processen. Dit brede perspectief leidt tot enkele verrassende inzichten en conclusies en laat zien dat de predikantenstand in de eerste helft van de negentiende eeuw ook optrad als makelaar in nationale goederen.
Voor God, Volk en Vaderland is een toegankelijke studie voor een ieder die zich vanuit persoonlijke of wetenschappelijke interesse bezighoudt met thema’s als religie, cultuur en nationalisme, en Verlichting en Romantiek. Dit boek raakt bovendien aan eigentijdse kwesties als de publieke rol van religie en de verhouding tussen religie en moderniteit.
Nikolaj Bijleveld is godsdienstwetenschapper en skandinavist. Deze studie is het resultaat van het promotieonderzoek dat hij verrichte aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen en Theo van Baaren Stichting.
Nikolaj Bijleveld heeft een buitengemeen interessant proefschrift afgeleverd
– Berichten en Boeken over de Europese Vorstenhuizen, 2007 – 3/4
In 1815 werd Nederland een koninkrijk en bij een koninkrijk hoort een nationale identiteit, waarbij de predikanten van de vaderlandse Hervormde Kerk een stevig handje hielpen. Voor God, Volk en Vaderland, zoals de Groninger godsdienstwetenschapper Nikolaj Bijleveld het uitdrukt. Hij schreef een helder proefschrift over de rol van de predikanten in dit proces. – Jan Greven, Trouw, 15 januari 2008
Jongste telg van de groep historici die met serieuze wetenschappelijke studies de algemene geldigheid van de secularisatiethese betwisten, is Nikolaj Bijleveld. Hij promoveerde op de rol die hervormde predikanten speelden in de eerste helft van de negentiende eeuw in het van overheidswege gestimuleerde proces van nationale eenwording; een samensmelten van deels nog onontsloten en in de sluimerstaat van obscurantisme en achterlijkheid verkerende regio’s. Predikanten die verspreid over het hele land hun notabele, niet louter godvruchtige maar vooral ook opvoedkundige werk verrichtten, vormden bij dit streven de voorhoede. Patriottisme werd een religieuze plicht waarvoor Christus het voorbeeld had gegeven, schrijft Bijleveld. En zo werd Nederland een moderne natie; een gedacht die voor de aanhangers van de secularisatiethese wellicht toch nog even slikken is.
– Gert J. Peelen, De Volkskrant, 11 januari 2008
